Zawory higieniczne – zawory przeznaczone do stosowania w higienicznych liniach produkcyjnych – powinny umożliwiać ich skuteczne czyszczenia, zapobiegać przetrzymywaniu wyrobu w pozycji zamkniętej zaworu. Ze względu na stosunkowo małe rozmiary, w przypadku zaworów skuteczne odprowadzanie cieczy zazwyczaj nie jest tak kluczową kwestią jak w przypadku większych komponentów linii produkcyjnej np. zbiorników, czy pomp.
Ze względu na higienę budowy i funkcję zawory można podzielić na takie które:
- Nie posiadają kanału wzdłuż ruchomego elementu/trzpienia zaworu (np. zawór membranowy)
Można założyć, że taka konstrukcja zaworu zapobiegnie przenikaniu drobnoustrojów do wnętrza zaworu. - Zawory w których trzpień/ wał przechodzi przez korpus zaworu
Tutaj drobnoustroje mogą spenetrować wnętrze zaworu – zawór taki nie będzie zaworem aseptycznym, chociaż ma szansę spełniać kryteria zaworu higienicznego. Istnieją jednak zawory (np. zawory grzybkowe i kulowe), które zatrzymują pewną ilość produktu w pozycji zamkniętej zaworu. Jeśli zawór pozostanie zamknięty przez kilka godzin produkcji, mikroorganizmy obecne w wyrobie mogą znacząco zwiększyć swoją liczbę w martwej przestrzeni zaworu. - Zawory wykorzystywane do rozdzielania dwóch niezgodnych pod względem higieny cieczy np. produktu i roztworu myjącego.
Tutaj niezwykle ważne jest aby zapewnić, że środek myjący nie zanieczyści produktu w sytuacji awarii uszczelnienia. Należy więc stosować więcej niż jeden zawór pomiędzy rozdzielanymi strumieniami lub jeden zawór o podwójnym uszczelnieniu. Ponieważ typowe zawory mają tendencję do wprowadzania do instalacji stosunkowo dużych martwych przestrzeni, zalecanym rozwiązaniem jest zastosowanie zaworu typu mix-proof (zaworu o podwójnym uszczelnieniu).
Zawory higieniczne | Zawory motylkowe | Zawory membranowe | Zawory zwrotne | Zawory bezpieczeństwa
Zawór motylkowy
Gniazdo zaworu motylkowego składa się z pierścienia wykonanego z elastomeru, zaciśniętego między dwoma kołnierzami. Zawór sterowany jest ręcznie lub pneumatycznie. Do higienicznego połączenia zaworu z instalacją rurową konieczne jest zastosowanie higienicznych przyłączy. Chociaż zawór ma uszczelnienie wału, nie pozwala ono na penetrację mikroorganizmów tak łatwo jak w przypadku zaworów z trzpieniem poruszającym się osiowo (pod warunkiem, że elastomerowy pierścień zaworu jest nieuszkodzony). Zawór motylkowy zazwyczaj może wytrzymać temperatury ponad 100°C, chociaż należy go traktować jako zawór higieniczny, a nie zawór aseptyczny. Zawory motylkowe zazwyczaj czyszczą się dosyć dobrze.
Lista higienicznych komponentów *
| Zawór motylkowy – APV, typ SV/SVS |
| Zawór motylkowy – GEA Tuchenhagen, T-Smart |
| Zawór motylkowy – Guth z podwójnym uszczelnieniem |
| Zawór motylkowy – Nocado GmbH, seria 07 |
Zawór membranowy
Zawór membranowy posiada elastomerową membranę po stronie produktu wykonaną często z HNBR, EPDM, TFM. Przeciek produktu zazwyczaj można łatwo wykryć. Zawór membranowy jest zaworem higienicznym, zazwyczaj bardzo dobrze czyszczącym się w obiegach zamkniętych CIP. W zaworach membranowych kluczowa jest szczelność membrany, jej dobór pod kątem produktu, roztworu myjącego i dezynfekującego, sposób osadzenia membrany w zaworze. Higieniczne lub aseptyczne zawory membranowe posiadają również mieszki (osłonę ruchomego elementu) wykonaną ze stali nierdzewnej. Żywotność mieszków może wynosić kilkadziesiąt tysięcy uruchomień zaworu.
Lista higienicznych komponentów *
| Zawór membranowy – Alfa-Laval, zawór aseptyczny |
| Zawór membranowy – SISTO-C KSB |
| Zawór membranowy – SPX, Waukesha Cherry-Burrell, seria W90 |
| Zawór membranowy – NovAseptic |
Zawór zmiany kierunku przepływu
Zawory zmieniające kierunek przepływu (zawory sterujące przepływem) są dostępne w różnych konfiguracjach i o różnej liczbie przyłączy.
Zawory z podwójnym gniazdem wyposażone są w jedno podwójne uszczelnienie pomiędzy górną i dolną częścią zaworu. Przestrzeń pomiędzy uszczelkami jest otwarta do atmosfery, co umożliwia odprowadzenie ewentualnego wycieku, tak aby nie zbudować ciśnienia pomiędzy poszczególnymi częściami zaworu. Podczas przełączania drogi którą płynie produkt przez zawór, produkt może dostawać się do przestrzeni między uszczelnieniami. Większość zaworów może być wyposażona w dodatkowe przyłącze CIP do czyszczenia przestrzeni między uszczelnieniami i / lub być wyposażone w dodatkowy siłownik, który może podnieść jedno uszczelnienie na bardzo małej odległości, umożliwiając czyszczenie gniazda zaworu podczas jego czyszczenia.
Lista higienicznych komponentów *
| Zawór zmiany kierunku przepływu – APV Rosista Delta DEU 35 z podwójnym gniazdem |
| Zawór zmiany kierunku przepływu – GEA Tuchenhagen, Varivent typ W i typ X |
| Zawór zmiany kierunku przepływu – Südmo D 630 z podwójnym gniazdem |
Zawór odcinający
Część ruchoma zaworu odcinającego często jest stożkiem dokładnie dopasowanym do gniazda zaworu. Konstrukcje zaworów odcinających zazwyczaj są higieniczne i łatwo się czyszczą. Uszczelniania zaworów odcinających często wykonane są z FKM (Viton), HNBR lub EPDM. Zawory uruchamiane jest pneumatycznie i dostępne są dużego zakresu średnic rurociągów.
Lista higienicznych komponentów *
| Zawór odcinający – Alfa Laval, ARC |
| Zawór odcinający – Alfa Laval, ARC-SB |
| Zawór odcinający – APV, Delta M4 |
| Zawór odcinający – APV, SW44 |
| Zawór odcinający – GEA Tuchenhagen, Stericom |
| Zawór odcinający – GEA Tuchenhagen, type T |
| Zawór odcinający – SPX, Waukesha Cherry- Burrell, seria W60 i W80 |
Zawór mix-proof
Zawory mix-proof służą do oddzielania linii technologicznych, które zawierają różne nie kompatybilne ciecze (np. produkt spożywczy i roztwór myjący) lub do oddzielenia linii brudnej (przed rozpoczęciem czyszczenia lub takiej, w której jeszcze trwa produkcja) od linii po zakończonym procesie mycia. Bezpieczny rozdział cieczy jest uzyskiwany dzięki podwójnemu uszczelnieniu między górną a dolną częścią zaworu. Przestrzeń pomiędzy uszczelnieniami jest otwarta do atmosfery, aby umożliwić odprowadzenie wycieku bez wzrostu ciśnienia w komorze łączącej. W dwupołożeniowych zaworach mix-proof podczas ich przełączania produkt może dostawać się do przestrzeni pomiędzy uszczelnieniami zaworu. Zawory mogą być wyposażone w dodatkowe przyłącze CIP, aby skuteczniej czyścić przestrzeń łączącą. Opcją jest również posiadanie dodatkowych siłowników, który mogą podnieść niezależnie oba uszczelnienia i je dokładniej wyczyścić podczas CIP zaworu. W przypadku linii produkujących wrażliwe higienicznie produkty spożywcze, na których zawory mix-proof są często zawierane i otwierane, zawory wyposażą się w dodatkowe przyłącze umożliwiające przepłukanie przestrzeni łączącej bezpośrednio po otwarciu zaworu, tak aby uniknąć wysychania produktu między uszczelnieniami zaworu (produkt jest później bardzo trudny do usunięcia) i aby ograniczyć szansę namnażania mikroorganizmów w przestrzeni łączącej. Zawory mix-proof zazwyczaj można czyścić skutecznie w miejscu (CIP). Przestrzeń pomiędzy gniazdami zaworu wymaga jednak niejednokrotnie długiego czasu czyszczenia. Aby uniknąć tworzenia martwych przestrzeni podczas montażu zaworów do dna zbiornika, dostępne są również konstrukcje przystawalne specjalnie do montażu w zbiornikach.
Lista higienicznych komponentów *
| Zawór typu mix-proof – Alfa-Laval, SMP-BCA |
| Zawór typu mix-proof – APV, Delta S23, S24 |
| Zawór typu mix-proof – Bardiani, B925 |
| Zawór typu mix-proof – GEA Tuchenhagen, Varivent typ Y |
| Zawór typu mix-proof – Realm Monarch |
| Zawór typu mix-proof – Südmo, type D620, D630, D620 B |
Zawór kulowy
Budowa zaworu kulowego znacząco utrudnia lub uniemożliwia jego skuteczne czyszczenie w obiegu zamkniętym (CIP). W typowym zaworze kulowym produkt często jest wciskany pomiędzy kule a obudowę i nie może on być skutecznie usunięty z tej przestrzeni w trakcie mycia instalacji produkcyjnej. Dla wielu wrażliwych produktów branży spożywczej, kosmetycznej i farmaceutycznej, problemem higienicznym może być również przetrzymywanie produktu w pozycji zamkniętej zaworu – w przypadku zamknięcia zaworu kulowego na wiele godzin, wewnątrz kuli zaworu kulowego może nastąpić nadmierny wzrost drobnoustrojów obecnych w produkcie. W przypadku higienicznych instalacji zazwyczaj unika się stosowana zaworów kulowych. W przypadku, gdy na higienicznej linii koniczne jest zastosowanie zaworu kulowego, pewnym wyjściem może być zastosowanie tak zwanych CIP-owalnych zaworów kulowych – są to zawory kulowe wyposażone w przyłącze CIP, które w trakcie mycia instalacji doprowadza roztwór myjący pomiędzy kulę a obudowę zaworu.
Lista higienicznych komponentów *
| Zawór kulowy z opłukiwaniem – PBM |
| Zawór kulowy z opłukiwaniem – APV, Delta DKR2 |
Zawór bezpieczeństwa
Zawory zabezpieczające przed nadmiernym wzrostem ciśnienia są montowane w liniach technologicznych, aby chronić sprzęt przed nadmiernym ciśnieniem i/lub zabezpieczać personel obsługujący linie przed konsekwencjami niekontrolowanego uwolnienia ciśnienia/produktu z linii produkcyjnej. Zawory bezpieczeństwa stosowane powszechnie w przemyśle spożywczym często nie spełniają wymaganych standardów higienicznych – nie są zaprojektowane tak, aby dawały się łatwo czyścić w CIP (lub nawet czyścić ręcznie), uszczelnienie zaworu nie zapobiega penetracji mikroorganizmów, zdarza się że lekko przeciekają po jednokrotnym otwarciu zaworu. Zawory bezpieczeństwa powinny być zaprojektowane i zamontowane w taki sposób, aby przestrzenie martwe były w nich zredukowane do minimum (przestrzenie martwe utrudniają czyszczenie i inaktywację mikroorganizmów, są doskonałym miejscem do namnażania drobnoustrojów i reinfekcji produktów obecnych w instalacji). Aby usunąć pozostałości produktu po otwarciu zaworu, atmosferyczna strona zaworu bezpieczeństwa musi również mieć możliwość czyszczenia. Jednym z możliwych rozwiązań higienicznych jest stosowanie zaworów bezpieczeństwa wyposażonych w membranę.
Lista higienicznych komponentów *
| Zawór bezpieczeństwa – APV, SI 2 |
| Zawór bezpieczeństwa – APV, DW1 – DW7 |
| Zawór bezpieczeństwa – GEA-Tuchenhagen, Varivent typ Q |
Zawór zwrotny
Budowa większości zaworów zwrotnych bardzo utrudnia lub w zasadzie uniemożliwia czyszczenia ich w obiegach zamkniętych (CIP). Higieniczny zawór zwrotny powinien posiadać zredukowaną do minimum liczbę ruchomych elementów oraz posiadać gniazdo zaworu (i uszczelkę) jak najbliżej produktu. Często zawór zwrotny wyposażony w kulę lub stożek czyści się łatwiej niż zawór zwrotny wyposażony w sprężynę.
Lista higienicznych komponentów *
| Zawór zwrotny – RITAG Ritterhuder Armaturen GmbH, typ HYPOS |
NASZE USŁUGI
AUDIT HIGIENICZNY INSTALACJI PRODUKCYJNEJ
Zamów wykonanie oceny budowy linii produkcyjnej
w swoim zakładzie, u dostawcy
lub w firmie, w której budujesz instalację
SZKOLENIE HYGIENIC DESIGN
Dowiedz się więcej na temat
zasad projektowania
higienicznych linii produkcyjnych
* Zamieszczona powyżej lista higienicznych komponentów linii powstała w oparciu o informacje i deklaracje udostępnione przez ich producentów lub dostawców. Wydawca niniejszej witryny nie przeprowadzał samodzielnie testów skuteczności czyszczenia wyżej wymienionych komponentów. Jeśli jesteś dostawcą higienicznych urządzeń produkcyjnych i jesteś zainteresowany obecnością swoich wyrobów na zamieszczonych powyżej listach przez nas listach, przejdź do strony Dodaj urządzenie.
Pamiętaj! Na skuteczność czyszczenia urządzeń procesowych wpływa wiele czynników – urządzenie skutecznie czyszczące się po wybranej grupie wyrobów i w danych warunkach czyszczenia, może nie czyścić się skutecznie po innych wyrobach lub przy zastosowaniu innych parametrów czyszczenia. Dla linii wytwarzających wrażliwe mikrobiologiczne wyroby lub dla linii współdzielonych (w szczególności w branży farmaceutycznej lub branży spożywczej na liniach wytwarzających wyroby zawierające i niezawierające w swym składzie alergeny), należy zawsze przeprowadzić walidację czyszczenia linii produkcyjnej.